De naamgever van dit boek, Samuël, was de laatste richter van Israël. Hij zalfde de eerste koning, Saul. Zij staan centraal in 1 Samuël; 2 Samuël handelt vnl. over koning David. Oorspronkelijk vormden de twee delen een geheel.
Samuël werd al op jonge leeftijd profeet. Hij volgde zijn leermeester Eli op als hogepriester, voerde het volk aan in de strijd tegen de Filistijnen en trad ook op als richter. Zijn zonen stonden in slecht aanzien, reden waarom het volk hem vroeg een ander als opvolger aan te wijzen. Samuël zag aanvankelijk weinig in het invoeren van een koningschap, maar stemde uiteindelijk in en zalfde Saul. Hierop trok Samuël zich terug, maar hij behield veel invloed.
Saul was populair geworden door zijn optreden in de strijd tegen de Ammonieten (1 Sam. 11). Na zijn zalving was hij succesvol in de strijd tegen de Amalekieten en wist hij de Filistijnen te verdrijven. Hij negeerde echter enkele goddelijke opdrachten, hetgeen zijn relatie met de boodschapper Samuël verslechterde. Samuël verwierp hierop het koningschap van Saul en zalfde David tot nieuwe koning (1 Sam. 16). De tragiek van het leven van Saul culmineerde met de dood van zijn zoons in een veldslag met de Filistijnen en zijn zelf gekozen val in het zwaard (1 Sam. 31).
1 en 2 Samuël zijn vermoedelijk samengesteld tijdens de Babylonische ballingschap en vormen een bundeling van verhalen uit verschillende bronnen. Dat zou een verklaring kunnen zijn voor de diverse interne tegenstrijdigheden. De samensteller was waarschijnlijk dezelfde die de boeken Deuteronomium, Jozua, Richteren en 1 en 2 Koningen redigeerde.
Aanrader: Het verhaal gaat..., deel 3 De verhalen van Richters en Koningen, door Nico ter Linden. Over de verhalen van de boeken Jozua, Richteren, Samuël en Koningen.
Statenvertaling on line - bijbel en kunst