Johannes op Patmos

Volgens de overlevering werd de apostel Johannes verbannen naar het eiland Patmos, een van de Cycladen, waar hij na het zien van visioenen zijn Openbaring schreef. Zo staat het ook in het eerste hoofdstuk van dat, laatste, boek uit het Nieuwe Testament.

Velázquez toont Johannes hier terwijl hij opkijkt naar het visioen van de vrouw die hij in hoofdstuk 12 beschrijft. Zij stond op het punt een kind te baren dat belaagd zou worden door een draak - een gelijkenis met Jezus of met de vervolgde christenen.

Aan zijn rechterzijde, nauwelijks zichtbaar, staat een adelaar. Die roofvogel is traditioneel een attribuut van Johannes.

Velázquez was amper 19 toen hij dit werk schilderde. Hij gebruikte een Spaans model dat weinig oosterse gelaatstrekken had. Hij maakte tegelijk een schilderij van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria. Beide werken hingen aanvankelijk in een Karmelieter klooster in Sevilla.